Hoofdsleutel om bomen te herkennen, Dutch trees

Paul van Otterloo, een oud collega van me en boomverzorger heeft aangeboden over een aantal aspecten van boomverzorging te schrijven op bomengids.nl. Omdat wat hij schrijft voor mij nieuw is (en dus voor velen van de lezers ook) wil ik hem graag ruimte geven op bomengids.
Hans-Cees

Boomverzorging wat houdt dat in?

Auteur Paul van Otterloo - PKS Boomverzorging - Malden, 18-12-2009

Wat is eigenlijk boomverzorging en wat doet een boomverzorger? Ik kan me voor stellen dat bij deze termen mensen denken: "iemand die bomen verzorgd" en dat is natuurlijk ook helemaal waar. Vaak wordt er dan ook gedacht aan het klimmen in bomen moeilijke bomen vellen en snoeien. En dan houdt het vaak op met het beeld dat mensen van boomverzorging hebben.

Maar een boomverzorger doet veel meer.

Boomverzorger of boomchirurg

Eerst maar eens vertellen waarom een boomverzorger geen boomchirurg genoemd wilt worden.

Tot ongeveer 25 jaar geleden waren alle boomverzorgers boomchirurgen. Ze opereerden bomen zoals mensen ook geopereerd worden. Alleen was het gereedschap een kettingzaag in plaats van een scalpel. Een rotte plek werd met de ketting zaag uitgefreesd en holtes in bomen werden volgestort met beton. Men dacht toen dat als je de rotte plek verwijderde dat je de boom had beter gemaakt. Het tegendeel is waar.

Alleen het woord boomchirurg impliceert al dat we bomen kunnen beter maken. Maar dat kunnen we dus niet. We kunnen hoogstens de omstandigheden waar een boom moet groeien zo aanpassen dat een boom optimale vitaliteit en conditie kan ontwikkelen. Zo'n verzorgde boom zal een lang en gezond leven kunnen leiden.

Er is dus een omslag geweest in de inzichten rond boomverzorging/chirurgie.

Dr. Shigo en Dr. Claus Matteck, Ted Green

Dr. Shigo uit de Verenigde Staten heeft vanaf 1959 onderzocht hoe een boom reageert op beschadigingen. Vanuit dit onderzoek is het CODIT model onstaan. Een model van het afgrendelings proces waarmee een boom zijn verwondingen aanpakt. CODIT staat voor Compartimentalisation Of Decay In Trees, Oftewel het afgrendelen van houtrot in bomen. Beter is om Decay te veranderen in Damage. Want houtrot is vaak een gevolg van schade aan de boom. In een volgend artikel zal ik hier verder op in gaan.

Dr Claus matteck heeft onderzoek verricht naar het mechanische funtcioneren van bomen en van uit die kennis de huidige Boomveiligheidscontrole methode VTA (Visual Tree Assesment) ontwikkeld.

Ted Green heeft inzichten ontwikkeld over hoe veterane bomen heel erg oud kunnen worden. Over het hol worden van bomen het kleiner worden van de kroon bij zeer oude bomen enz.

Deze mensen hebben een nadrukkelijke invloed gehad over hoe we nu naar bomen kijken.

De wetenschap hoe bomen functioneren en welke factoren van belang zijn voor optimale conditie en vitaliteit is de basis van het vak boomverzorger.

De moderne boomverzorger

Een boomverzorger werkt altijd op het spanningsveld tussen mensen en bomen. In het bos zul je een boomverzorger dan ook niet snel tegen komen. Tenzij hij een vrije dag heeft. Nee, het meest werk zit hem in opdrachten waar de mens zaken wilt organiseren die in conflict zijn met bomen. En dan is de boomveiligheid een belangrijke drijfveer. (VTA)

De moderne boomverzorger is een veelzijdige ondernemer. Hij heeft natuurlijk zijn werkzaamheden in de boom kronen. Hij zal daarvoor zich zelf klimmend of met een hoogwerker toegang verschaffen tot de boom. We hebben het dan over snoeien van de kroon als dat nodig is, mechanische belasting van takken verlichten. De kroon transparanter maken of het aanbrengen van een kroonverankering, meestal om te voorkomen dat takken of stammen schade aanrichten rond de boom als ze uit de boom zouden breken.

Soms moet een boom verwijderd worden. Ook dan is een boomverzorger ervaren en modern uitgerust om zonder schade aan omgeving een boom te verwijderen.

Bovenstaande werkzaamheden komen vaak voort uit een veiligheidsinspectie.

Ik heb het woord veiligheidsinspectie en VTA al eerder laten vallen. De reden dat dit zo belangrijk is is de wettelijke zorgplicht die boomeigenaren hebben. Als een tak uit een boom valt of een hele boom valt om moet de boomeigenaar kunnen aan tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Want de eigenaar is ten alle tijde aansprakelijk voor schade veroorzaakt door zijn boom. Aantonen dat je aan de zorgplicht voldaan hebt kan door het tonen van een verslag over de boomveiligheid die een boomverzorger kan opstellen na een (visueel) onderzoek.

Ook bij het begeleiden van jonge bomen zal een boomverzorger nauw betrokken zijn. Ten eerste is het wettelijk vastgesteld wat de doorrij hoogte van bomen moet zijn langs wegen. Dat betekend vaak dat de een jongen boom in zijn jeugd fase regelmatig gesnoeid dient te worden om dit doel te bereiken. Dit is iets anders als elke 3 jaar de onderste takken te verwijderen. Wij kijken op een andere manier naar de begeleidingssnoei.

Maar een boomverzorger weet ook dat veel bovengrondse boom problemen terug te herleiden zijn naar ondergrondse problemen want het wortelgestel is zeker even groot als de bovengrondse ruimte die de boom in neemt. Dat kan gebrek aan ondergrondse groeiruimte zijn, water gebrek, zuurstof gebrek. Maar ook de stabiliteit van het wortel gestel. Daarom moet je niet raar opkijken als een boomverzorger onder een boom grondonderzoek staat te doen.

Naar aanleiding van dit grondonderzoek zijn er verschillende methoden die verbetering kunnen aanbrengen. Hier kom ik in een later artikel op terug.

Ook bij het planten van nieuwe bomen kijkt de boomverzorger heel goed naar standplaats en kan een inschatting geven van de levensverwachting of de latere problemen waar een boom mee te maken gaat krijgen. Door het aanpassen van de standplaats kan hier veel invloed op uitgeoefend worden. De boomverzorger zal naast het planten ook regelmatig ingeroepen worden voor het verplanten van bomen. Van kleine tot hele grote bomen. Ook dit zal ik in een ander artikel nader aandacht aan besteden.

Op bouwplaatsen is een boomverzorger vaak aangesteld als bomenwacht wat inhoud dat de bestaande bomen tijdens de bouw beschermd worden en hij ziet er op toe door inspecties en toolbox meetings dat na de bouw de bomen niet zo gestrest raken dat ze het niet over leven.

Zoals ik al eerder schreef is een boomverzorger dus een veelzijdige specialist. Een vak om trots op te zijn.

Bomen zijn sterk en kwetsbaar. We zijn als mensheid afhankelijk van bomen ivm onze zuurstof voorziening, Maar ook het welzijn in onze leefomgeving. Wie voelt zich prettig in een grijze leefomgeving? Ironisch genoeg zijn de meeste problemen die bomen hebben de oorzaak van de mens. Daarom roep ik iedereen op om eens stil te staan bij dat prachtige geschenk van de natuur aan de mensheid en bedenk dan dat bomen in die zin zeer waardevol zijn en het waard zijn om er goed voor te zorgen.

Bedenk: "Wij kunnen niet zonder bomen maar bomen kunnen prima zonder ons. Wees zuinig op de bomen, het is de levens verzekering voor uw kinderen"

Paul van Otterloo

Bomengids.nl

Boomverzorging wat houdt dat in?

Boomverzorger of boomchirurg

Dr. Shigo en Dr. Claus Matteck, Ted Green

De moderne boomverzorger